ΠΑΡΑΓΩΓΑ ΡΗΜΑΤΑ
Ρήματα παράγονται από :
α) ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
π.χ. αρχή 🡪 αρχίζω
φωνή 🡪 φωνάζω
σημάδι 🡪 σημαδεύω
β) ΕΠΙΘΕΤΑ
π.χ. κοντός 🡪 κονταίνω
μεγάλος 🡪 μεγαλώνω
άδειος 🡪 αδειάζω
ΠΑΡΑΓΩΓΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
Oυσιαστικά παράγονται από :
α) ΡΗΜΑΤΑ
π.χ. κολυμπώ 🡪 κολυμβητής
τραγουδώ 🡪 τραγουδιστής
δουλεύω 🡪 δουλειά
δικάζω 🡪 δικαστήριο
β) ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ
Τα ουσιαστικά που παράγονται από άλλα ουσιαστικά και δείχνουν ότι κάτι είναι πιο μικρό , λέγονται υποκοριστικά ή χαϊδευτικά. Έχουν κατάληξη σε -άκι, -ούλα,
-ούλι, -ούλης , -άκης , -άκος , -ίτσα , -όπουλο , -οπούλα.
π.χ. παιδί 🡪 παιδάκι
αδερφή 🡪 αδερφούλα
σακί 🡪 σακούλι
αδερφός 🡪 αδερφούλης
Γιάννης 🡪 Γιαννάκης
δάσκαλος 🡪 δασκαλάκος
κούκλα 🡪 κουκλίτσα
βοσκός 🡪 βοσκόπουλο, βοσκοπούλα
Τα ουσιαστικά που παράγονται από άλλα ουσιαστικά και σημαίνουν ότι κάτι είναι πιο μεγάλο , λέγονται ``μεγεθυντικά``.
π.χ. δουλευτής 🡪 δουλευταράς
βαρέλι 🡪 βαρέλα
σπίτι 🡪 σπιταρόνα
Άλλη κατηγορία ουσιαστικών που παράγονται από ουσιαστικά είναι τα εθνικά (αυτά που μας δείχνουν το πρόσωπο που κατάγεται από έναν τόπο) . Έχουν κατάληξη -ίτης, -αΐτης, -ιάτης, -ώτης , -ιώτης, -ανός , -ιανός, -ινός, -ιός, -ιος,
-αίος , -έζος.
π.χ. Αθήνα 🡪 Αθηναίος
Βόλος 🡪 Βολιώτης
Ανατολή 🡪 Ανατολίτης
Αμερική 🡪 Αμερικανός
Κύπρος 🡪 Κύπριος
Κίνα 🡪 Κινέζος
Θεσσαλονίκη 🡪 Θεσσαλονικιός
Σπάρτη 🡪 Σπαρτιάτης
γ) ΕΠΙΘΕΤΑ
π.χ. καλός 🡪 καλοσύνη
καθαρός 🡪 καθαριότητα
έξυπνος 🡪 εξυπνάδα
ακριβός 🡪 ακρίβεια
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΛΕΞΕΩΝ
Ο κυρ Κώστας ο ψαράς πήγε χθες με την ψαρόβαρκά του και έριξε τα δίχτυα του στη θάλασσα. Ψάρεψε ένα μεγάλο ψάρι, με το οποίο η γυναίκα του έφτιαξε μια πεντανόστιμη ψαρόσουπα.
Οι λέξεις «ψαράς, ψαρόβαρκα, ψάρεψε, ψάρι, ψαρόσουπα» λέγονται «συγγενικές» λέξεις και ανήκουν στην ίδια οικογένεια λέξεων γιατί όλες σχηματίζονται από τη λέξη «ψάρι». Οι λέξεις αυτές μπορεί να είναι απλές ή σύνθετες.
ΑΠΛΕΣ ΛΕΞΕΙΣ ΣΥΝΘΕΤΕΣ ΛΕΞΕΙΣ
ψαράς ψαρόβαρκα
ψαρεύω ψαρόσουπα
ψαράκι ψαροταβέρνα
ψαράδικο ψαροκόκαλο
ΑΠΛΕΣ ΛΕΞΕΙΣ ΣΥΝΘΕΤΕΣ ΛΕΞΕΙΣ
γραφή συγγραφέας
γραπτός ορθογραφία
γραφείο γραφομηχανή
γράμμα δημοσιογράφος
1. Η ιστορία του ζαριού
Η χρήση του ζαριού στα παιχνίδια ξεκίνησε 5.000 χρόνια πριν. Έχουν βρεθεί ζάρια ακόμα και σε βασιλικούς τάφους!
Οι αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι έπαιζαν διάφορα παιχνίδια με ζάρια. Σήμερα, χρησιμοποιούμε ζάρια σε πολλά παιχνίδια. Πολύ γνωστά είναι το φιδάκι και ο γκρινιάρης.
Το φιδάκι είναι ένα παιχνίδι διαδρομής στο οποίο προσπαθούμε να φτάσουμε πρώτοι στο τέρμα για να κερδίσουμε. Αν στο δρόμο μας βρούμε σκαλίτσα, είμαστε πολύ τυχεροί γιατί την ανεβαίνουμε και φτάνουμε πιο γρήγορα στον προορισμό μας. Αν όμως πέσουμε στο στόμα του φιδιού, χαθήκαμε! Μας καταπίνει και πέφτουμε χαμηλά μέχρι την άκρη της ουράς και ξανά από την αρχή!
Άντε, ακόμα να ξεκινήσετε το παιχνίδι;
Κατανόηση κειμένου
α. Σωστό ή λάθος;
- Τα ζάρια ανακαλύφθηκαν πριν από λίγα χρόνια.
- Στο φιδάκι ο στόχος σου είναι να φτάσεις πρώτος
στο τέρμα της διαδρομής.
- Στο φιδάκι, αν πέσεις πάνω σε σκάλα, πρέπει να
την κατέβεις.
β. Εσένα ποιο είναι το αγαπημένο σου επιτραπέζιο παιχνίδι;
………………………………………………………………………………………………
Συντομογραφίες
Ένωσε κάθε συντομογραφία με τη σημασία της.
π.χ. ● ● μετά το μεσημέρι
μ.μ. ● ● παραδείγματος χάρη
π.χ. ● ● προ Χριστού
π.μ. ● ● και τα λοιπά
κτλ. ● ● πριν από το μεσημέρι
Οικογένειες λέξεων
α. Χρωμάτισε με το ίδιο χρώμα τις λέξεις που ανήκουν στην ίδια οικογένεια.
β. Χρησιμοποίησε καταλήξεις για να βρεις λέξεις από την ίδια οικογένεια με τις υπογραμμισμένες λέξεις.
Παράδειγμα: Λέει ψέματα; Ναι, είναι ψεύτης.
Ποιος σε μαρτύρησε; Ο Άρης. Είναι ……………………………………….. .
Η Άννα ζωγραφίζει ωραία; Ναι, είναι καλή στη …………………………………….. .
Ο Παύλος ψαρεύει; Ναι, είναι …………………………………. .
Μετακομίζεται; Ναι, έχουμε ……………………………………. .
γ. Να συμπληρώσεις τα κενά των παρακάτω προτάσεων με τα κατάλληλα ρήματα που παράγονται από τις λέξεις που βρίσκονται στην παρένθεση.
Σιγά σιγά καλυτερεύει (καλύτερος) ο καιρός.
Κάθε φορά που ο πατέρας ……………………………………. (ανηφόρα) προς το σπίτι, …………………………… (ανάσα) βαριά, γιατί ………………………………… (καπνός) πολύ.
Όλο κάτι …………………………………… (πάθος) αυτός και ……………………………………… (νύστα) συνέχεια.
Η Δέσποινα ………………………………………… (νοίκι) το παλιό μας σπίτι.
Όταν …………………………………….. (νύχτα), τα παιδιά μαζεύονται στα σπίτια τους.
Όσο πάει όλο και ……………………………………… (πλατύς) και ……………………………….. (βαθύς) το άνοιγμα.
δ. Να συμπληρώσεις τις οικογένειες των παρακάτω λέξεων.
Ρήμα αυτός που το κάνει
καθαρός καθαρίζω καθαριστής
σχόλιο…………………………………………………………………………………
καπνός………………………………………………………………………………
πάλη…………………………………………………………………………………
αγορά……………………………………………………………………………
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου