Κείμενο επεξεργασίας: Οι ελεύθεροι πολιορκημένοι του Διονύσιου Σολωμού

 Κείμενο επεξεργασίας: Οι ελεύθεροι πολιορκημένοι του Διονύσιου Σολωμού για την επαφή των μαθητών με τη λογοτεχνική παραγωγή και την ιστορικότητα της Εξόδου του Μεσολογγίου. (Κείμενο με ερωτήσεις και απαντήσεις για εξάσκηση)

Οι ελεύθεροι πολιορκημένοι

«Οι ελεύθεροι πολιορκημένοι» είναι ένα από τα σημαντικότερα ποιητικά έργα του Διον. Σολωμού. Αποτελείται από τρία σχεδιάσματα, δηλαδή προσχέδια, στα οποία ο ποιητής κατέγραψε τις σκέψεις του, χωρίς ωστόσο να δώσει μια τελειωτική και ολοκληρωμένη σύνθεση. Στο Β' σχεδίασμα, μέρος του οποίου αποτελεί το κείμενο μας, περιγράφεται η τραγική θέση των πολιορκημένων στο Μεσολόγγι, την ώρα που το φυσικό περιβάλλον βρίσκεται στην καλύτερη ώρα του. Είναι άνοιξη, η ομορφιά κυριαρχεί παντού, ο τόπος σφύζει από ζωή. Ο πόνος κάτω από τέτοιες συνθήκες είναι αβάσταχτος. Δεν είναι μόνο οι Τούρκοι που αντιμάχονται τους σκελετωμένους ήρωες· και αυτή ακόμη η φύση, με την ονειρεμένη ομορφιά της, τους κάνει να αμφιταλαντεύονται: να μείνουν και να πέσουν, εκτελώντας το χρέος τους, ή να προσπαθήσουν να φύγουν, για να χαρούν τη γλύκα της ζωής;

Ο Απρίλης με τον Έρωτα χορεύουν και γελούνε,

κι όσ' άνθια βγαίνουν και καρποί τόσ' άρματα σε κλειούνε.

Λευκό βουνάκι πρόβατα κινούμενο βελάζει,

και μες στη θάλασσα βαθιά ξαναπετιέται πάλι,

π' ολονυχτίς εσύσμιξε με τ' ουρανού τα κάλλη.

Και μες στης λίμνης τα νερά, όπ' έφθασε μ' ασπούδα,

έπαιξε με τον ίσκιο της γαλάζια πεταλούδα,

που ευώδιασε τον ύπνο της μέσα στον άγριο κρίνο·

το σκουληκάκι βρίσκεται σ' ώρα γλυκιά κι εκείνο.

Μάγεμα η φύσις κι όνειρο στην ομορφιά και χάρη·

η μαύρη πέτρα ολόχρυση και το ξερό χορτάρι.

Με χίλιες βρύσες χύνεται, με χίλιες γλώσσες κρένει:

«Όποιος πεθάνει σήμερα χίλιες φορές πεθαίνει».

Ασκήσεις:

1. Να εντοπίσετε στο ποίημα 2 αντιθέσεις

-κι όσ' άνθια βγαίνουν και καρποί τόσ' άρματα σε κλειούνε*.

-η μαύρη πέτρα ολόχρυση

2. Να εντοπίσετε 1 προσωποποίηση και να την ερμηνεύσετε

-Ο Απρίλης με τον Έρωτα χορεύουν και γελούνε

Η άνοιξη πραγματώνεται έξω και μέσα απ’ τα τείχη του Μεσολογγίου και ο Σολωμός με αυτή την προσωποποίηση δραματοποιεί την ομορφιά της φύσης. Ο Απρίλης, μήνας της άνοιξης, οπότε ανθίζουν τα περισσότερα φυτά, συμβολίζει την αναγέννηση και την ομορφιά της φύσης, ενώ ο Έρωτας συμβολίζει τη δημιουργία και γενικότερα τη χαρά. Επίσης τα ρήματα χορεύουνε και γελούνε συμπληρώνουν το σκηνικό της γιορτινής ατμόσφαιρας που έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την επικείμενη θυσία των Μεσολογγιτών.

3. Ο Διάκος αντιμετώπισε το μαρτυρικό του θάνατο με περίσσιο θάρρος, υπέστη φρικτά βασανιστήρια, ενώ μόνο ένα παράπονο βγήκε απ' τα χείλη του, προβλέποντας την ήδη επερχόμενη ανάσταση του Ελληνισμού: «Για δες καιρό που διάλεξε ο χάρος να με πάρει, τώρα που ανθίζουν τα κλαδιά και βγάζει η γης χορτάρι». Με ποιόν στίχο του ποιήματος μοιάζει η φράση του Αθανάσιου Διάκου; Να σχολιάσετε την ομοιότητα τους.

Η φράση «Για δες καιρό που διάλεξε ο χάρος να με πάρει, τώρα που ανθίζουν τα κλαδιά και βγάζει η γης χορτάρι» μοιάζει με τον τελευταίο στίχο του ποιήματος του Σολωμού «Όποιος πεθάνει σήμερα χίλιες φορές πεθαίνει». Οι δύο προσωπικότητες του ελληνισμού συμφωνούν πως ο θάνατος γίνεται πιο επώδυνος, πιο επίπονος μία εποχή που η φύση ανθίζει.  Ο θάνατος σε μια τέτοια εποχή, όπου όλα ξαναγεννιούνται και βρίσκονται σε πλήρη ομορφιά, πολλαπλασιάζεται και αποκτά μεγαλύτερη δύναμη, ενώ η φύση κάνει την επιθυμία των ανθρώπων για ζωή εντονότερη.

Εκπαιδευτικός: Λαβασίδης Δημήτρης